Việc lạm dụng kháng sinh trong chăn nuôi gây ra kháng thuốc, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng. Từ 2018, Việt Nam đã cấm trộn kháng sinh vào thức ăn nhằm kích thích sinh trưởng, buộc ngành chăn nuôi phải tìm hướng thay thế. Để thực thi tốt các quy định đó, bên cạnh tăng cường quản lý, nâng cao nhận thức của người chăn nuôi thì việc khuyến cáo các giải pháp thay thế kháng sinh đóng vai trò rất quan trọng.
Những năm gần đây đã có nhiều nghiên cứu tập trung tìm kiếm, thay thế kháng sinh bằng các sản phẩm vừa có khả năng kích thích sinh trưởng, an toàn, thân thiện, để giảm nguy cơ mắc bệnh đường ruột cho vật nuôi và cải thiện chất lượng sản phẩm cho người tiêu dùng. Các chế phẩm này bao gồm hoa vạn thọ, nghệ, tỏi, prebiotic, symbiotic, enzymes, axit hữu cơ và các chất phụ gia khác đã và đang được phát triển. Hiệu quả tích cực của các sản phẩm này thông qua kích thích tính thèm ăn, cải thiện chức năng tiêu hóa, kích thích hệ miễn dịch…
Nhiều loại cây dược liệu được bổ sung vào khẩu phần thức ăn cho gà, trong đó có cây Đinh lăng. Cây Đinh lăng (Polyscias fruticosa) chứa nhiều hợp chất quý: saponin, acid amin, vitamin nhóm B, C… có tác dụng tăng cường miễn dịch, chống oxy hóa, tương tự nhân sâm. An Giang là địa phương có nguồn tài nguyên dược liệu dồi dào về trữ lượng và phong phú về chủng loại.
Cây Đinh lăng (Polyscias sp.) được biết đến như một loại thảo dược truyền thống có chức năng tương tự như nhân sâm, có chức năng chống oxy hóa tự nhiên. Lá được sử dụng làm thuốc giảm đau, chống viêm, chống độc và kháng khuẩn. Rễ được dùng làm thuốc lợi tiểu, hạ sốt, chống kiết lỵ và điều trị đau dây thần kinh, đau thấp khớp, hen suyễn.
Theo nghiên cứu cho thấy trong rễ Đinh lăng có 4% saccarose. Thành phần của rễ, thân và lá có các glycosid, alkaloid, tanin, vitaminB1 và khoảng 20 loại acid amin và tinh dầu Đinh lăng có 15 hợp chất. Trong một nghiên cứu sử dụng vật liệu là cây Đinh lăng trồng tại huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang thành phần hóa học giữa thân và rễ cây Đinh lăng khác biệt không đáng kể.
Nghiên cứu đã xác định vai trò quan trọng của lá cây Đinh lăng đối với chăn nuôi gà thịt, khi bổ sung 0,16% lá Đinh lăng trong khẩu phần đã có tác dụng làm tăng số lượng của các tế bào tế bào lympho, đặc biệt là tế bào TCD8+. Kết quả này cho thấy lá Đinh lăng có vai trò như một yếu tố kích thích miễn dịch, nhờ có saponin và flavonoid. Cây Đinh lăng có thể là lựa chọn thay thế kháng sinh tiềm năng, nên cần được nghiên cứu và thử nghiệm như phụ gia trong thức ăn tự nhiên tại địa phương, để thay thế sản phẩm thương mại trong chăn nuôi gia cầm (gà, vịt, ngỗng) quy mô vừa và nhỏ./.
Trương Thanh Phong
